Όταν το τιμόνι γίνεται προνόμιο και η ηλικία αδίκημα

Με τη νέα χρονιά και με αφορμή την αναμενόμενη συζήτηση στη Βουλή, το ζήτημα των υπέρογκων ασφαλίστρων για τους ηλικιωμένους οδηγούς επιστρέφει στο προσκήνιο. Ένα πρόβλημα που δεν εμφανίστηκε χθες, αλλά χρονίζει και διογκώνεται, αφήνοντας χιλιάδες πολίτες στο περιθώριο. Πολίτες που δεν ζητούν προνόμια, ούτε ειδική μεταχείριση, ζητούν απλώς το αυτονόητο: Να μην τιμωρούνται επειδή γερνάνε.
Η σημερινή κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί, είναι παράλογη. Ένας οδηγός 69 ετών πληρώνει περίπου €200 – ήδη ένα ποσό υψηλό για κάποιον που ζει με σύνταξη. Μόλις όμως γίνει 70, το ασφάλιστρο εκτοξεύεται σχεδόν στο διπλάσιο, χωρίς καμία λογική εξήγηση πέραν του ηλικιακού ορίου. Μια διαφορά μιας ημέρας ηλικίας μεταφράζεται σε διαφορά εκατοντάδων ευρώ. Αυτή η λογική δεν μπορεί να θεωρηθεί αξιολόγηση ρίσκου. Μοιάζει περισσότερο με μια αυτόματη, τυφλή και αδικαιολόγητη ποινή.
Πρόκειται για μια κατηγορία ανθρώπων της οποίας τα εισοδήματα έχουν ήδη περικοπεί δραστικά λόγω συνταξιοδότησης. Πολλοί βρίσκονται στο όριο της φτώχειας ή καλούνται να ζήσουν με ποσά που μόλις και μετά βίας καλύπτουν βασικές ανάγκες. Το να προσθέτεις σε αυτούς ένα δυσανάλογο, σχεδόν τιμωρητικό ασφάλιστρο δεν είναι μόνο κοινωνικά άδικο, είναι και ηθικά αμφισβητήσιμο. Κανείς δεν μπορεί να πείσει ότι η αύξηση είναι αποτέλεσμα αντικειμενικής εκτίμησης κινδύνου, όταν τα ίδια τα στοιχεία της Αστυνομίας καταρρίπτουν τον μύθο της «επικίνδυνης τρίτης ηλικίας». Μόλις το 7% των ηλικιωμένων οδηγών εμπλέκονται σε ατυχήματα. Και ακόμα κι αυτός ο αριθμός δεν διασαφηνίζει ποιοι είναι υπαίτιοι και ποιοι θύματα. Επομένως, πώς δικαιολογείται η εκτόξευση των ασφαλίστρων;
Εδώ αρχίζει να γίνεται ορατή μια μορφή ηλικιακού ρατσισμού. Όχι του επιθετικού ή ωμού τύπου, αλλά εκείνου του θεσμικού, που κρύβεται πίσω από πίνακες τιμολόγησης, στατιστικά μοντέλα και «πολιτικές εταιρειών». Η ηλικία χρησιμοποιείται ως μοναδικό κριτήριο, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη πραγματικές ικανότητες, συνήθειες ή ιατρικά δεδομένα. Το αποτέλεσμα δεν είναι απλώς άδικο, είναι κοινωνικά βλαπτικό. Διότι στερεί σε πολλούς ηλικιωμένους τη δυνατότητα να παραμείνουν ενεργοί, ανεξάρτητοι, να μετακινούνται χωρίς να εξαρτώνται από τρίτους.
Ας είμαστε ξεκάθαροι: Δεν υποστηρίζει κανείς ότι πρέπει να οδηγούν όλοι ανεξαιρέτως, ανεξάρτητα από την κατάσταση της υγείας τους. Αυτό θα ήταν εξίσου επικίνδυνο και ανεύθυνο. Υπάρχουν ηλικιωμένοι που δεν πρέπει να βρίσκονται πίσω από το τιμόνι, όπως και νεότεροι που επίσης δεν πρέπει. Η αξιολόγηση οδηγικής ικανότητας οφείλει να είναι πραγματική και επιστημονική, βασισμένη σε ιατρικά κριτήρια, σε εξετάσεις και όχι σε ένα αυθαίρετο αριθμητικό όριο.
Αν, παρ’ όλα αυτά, η ασφαλιστική αγορά θεωρεί απαραίτητη κάποια προσαύξηση -έστω λογικά περιορισμένη- τότε και το Κράτος οφείλει να σταθεί αρωγός. Μια κλιμακωτή κάλυψη της επιπλέον επιβάρυνσης από το Δημόσιο, ανάλογα με τα εισοδήματα του κάθε συνταξιούχου, θα ήταν μια δίκαιη και κοινωνικά υπεύθυνη λύση. Έτσι, εξασφαλίζεται η ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη για ασφάλεια και στην ανάγκη για αξιοπρέπεια.
Η Βουλή έχει μπροστά της την ευκαιρία -και την ευθύνη- να διορθώσει μια διαχρονική αδικία. Να θέσει όρια σε πρακτικές που ξεκάθαρα δεν εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και να κατοχυρώσει ότι η αξιολόγηση ενός πολίτη δεν θα γίνεται με βάση την ημερομηνία γέννησής του. Η αντιμετώπιση των ηλικιωμένων ως πολιτών δεύτερης κατηγορίας δεν μπορεί να συνεχιστεί.