CNN: Η σκιά της Ρωσίας πάνω από την Ευρώπη

Όταν μια ομάδα ειδικών σε θέματα άμυνας συγκεντρώθηκε τον περασμένο μήνα στο Whitehall, την έδρα της βρετανικής κυβέρνησης, για να συζητήσει πόσο προετοιμασμένο είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και οι σύμμαχοί του για έναν πόλεμο που πιστεύουν ότι θα ξεσπάσει τα επόμενα χρόνια, η ετυμηγορία τους ήταν αρκετά απαισιόδοξη: Δεν είναι προετοιμασμένοι.
Οι άνθρωποι που συγκεντρώθηκαν στο συνέδριο, το οποίο διοργάνωσε ο think tank Royal United Services Institute (RUSI) με έδρα το Λονδίνο, δεν ήταν πολεμοκάπηλοι, αλλά άνθρωποι με γνώση του θέματος, όπως σημειώνει το CNN. Πρόκειται για εν ενεργεία και πρώην μέλη των ενόπλων δυνάμεων, κυβερνητικούς αξιωματούχους και αξιωματούχους του ΝΑΤΟ, ερευνητές και επαγγελματίες του τομέα της άμυνας, των οποίων η σκέψη βασίζεται στην ευρέως αποδεκτή εκτίμηση των μυστικών υπηρεσιών ότι η Ρωσία προετοιμάζεται για την πιθανότητα άμεσης σύγκρουσης με την Ευρώπη.
Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί αυτό, λένε, είναι να διασφαλιστεί ότι, σε περίπτωση που ξεσπάσει πόλεμος, η Ευρώπη θα νικήσει.
Η αύξηση των επενδύσεων στην χρόνια υποχρηματοδοτούμενη ευρωπαϊκή άμυνα είναι καθοριστικής σημασίας, αλλά οι εμπειρογνώμονες σε θέματα ασφάλειας προειδοποιούν όλο και περισσότερο ότι απαιτείται επίσης μια μεγάλη αλλαγή νοοτροπίας σε όλους τους τομείς. Είναι καιρός, λένε, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες τους και να καταστήσουν σαφές ότι η εποχή κατά την οποία η Ευρώπη μπορούσε να αγνοήσει την απειλή του πολέμου έχει τελειώσει.
«Νομίζω ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι οι κοινωνίες είναι πρόθυμες να συζητήσουν αυτό το θέμα, αλλά πιστεύω επίσης ότι οι κυβερνήσεις δεν αισθάνονται ακόμη αρκετά σίγουρες για να το συζητήσουν με το κοινό τους», δήλωσε ο Sam Greene, καθηγητής ρωσικής πολιτικής στο King’s College του Λονδίνου και ειδικός σε θέματα δημοκρατικής ανθεκτικότητας.
Υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση μεταξύ των εμπειρογνωμόνων ότι η Ρωσία ήδη διεξάγει έναν υβριδικό πόλεμο κατά της Δύσης, πραγματοποιώντας σαμποτάζ και σπέρνοντας το χάος και την παραπληροφόρηση. Επισημαίνουν τα συντριπτικά στοιχεία, όπως οι επαναλαμβανόμενες εισβολές ρωσικών αεροσκαφών και drones στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ, οι παρεμβολές σε GPS στις χώρες της Βαλτικής, οι εκστρατείες παραπληροφόρησης και τα σαμποτάζ κατά κρίσιμων υποδομών σε πολλές χώρες, οι οποίες έχουν αποδοθεί στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες. Η Ρωσία αρνείται συστηματικά κάθε εμπλοκή.
Ο Greene δήλωσε ότι αυτές οι επιθέσεις έχουν ήδη αλλάξει την άποψη πολλών στην Ευρώπη, ακόμη και αν ορισμένοι πολιτικοί εξακολουθούν να μην είναι διατεθειμένοι να μιλήσεων ευθέως για έναν υβριδικό πόλεμο.
«Νομίζω ότι οι άνθρωποι είναι τρομαγμένοι, ειδικά καθώς όλο αυτό γίνεται όλο και πιο ορατό», είπε. «Βλέπουμε drones έξω από τα αεροδρόμια και νομίζω ότι υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση ότι είναι πιθανώς θέμα χρόνου πριν ένα από αυτά τα drones καταρρίψει ένα αεροσκάφος».
Οι φόβοι στη Βαλτική
Αν και η Μόσχα δεν έχει πραγματοποιήσει καμία άμεση επίθεση εναντίον των συμμάχων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη – οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η Ρωσία γνωρίζει ότι δεν θα μπορούσε να νικήσει τη συμμαχία με τις τρέχουσες δυνατότητές της – υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι αυτό θα μπορούσε να αλλάξει στο μέλλον.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, προειδοποίησε νωρίτερα φέτος ότι η Ρωσία ενδέχεται να είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη εναντίον του ΝΑΤΟ εντός πέντε ετών. Ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βαντεφούλ, επανέλαβε την προειδοποίηση αυτή σε ομιλία του τον περασμένο μήνα, αναφέροντας ότι οι γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών πιστεύουν ότι η Μόσχα «τουλάχιστον διατηρεί ανοιχτή την επιλογή του πολέμου εναντίον του ΝΑΤΟ το αργότερο έως το 2029».
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε στις αρχές Δεκεμβρίου ότι, αν και η Ρωσία δεν σχεδιάζει να κηρύξει πόλεμο στην Ευρώπη, «αν η Ευρώπη θελήσει ξαφνικά να μας κηρύξει πόλεμο και ξεκινήσει, είμαστε ήδη έτοιμοι».
Η κοινή αντίληψη μεταξύ των χωρών της Βαλτικής είναι ότι μια επίθεση εναντίον τους θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε διάστημα τριών ετών. Όταν ερευνητές του Belfer Center for Science and International Affairs του Harvard Kennedy School εξέτασαν τις προειδοποιήσεις και τις προβλέψεις διαφόρων αξιωματούχων σχετικά με την ετοιμότητα και τη βούληση της Ρωσίας να ξεκινήσει πόλεμο εναντίον του ΝΑΤΟ, διαπίστωσαν ότι τα έτη που αναφέρονται πιο συχνά είναι το 2027 και το 2028.
Η αναγνώριση αυτής της απειλής οδήγησε το ΝΑΤΟ στο να αναπτύξει σχέδια έκτακτης ανάγκης για την άμυνα ενάντια σε μια πιθανή ρωσική επιθετική ενέργεια κατά των χωρών της Βαλτικής.
Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι τα σχέδια της συμμαχίας δεν είναι εφικτά.
«Υπάρχει ένα σχέδιο, με αριθμούς. Αλλά οι κυβερνήσεις δεν λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για την εφαρμογή του. Εξακολουθούμε να σχεδιάζουμε με βάση πράγματα που δεν υπάρχουν», δήλωσε ο Jack Watling, ανώτερος ερευνητής στο RUSI. Τόνισε τον κίνδυνο που ενέχει η προσπάθεια διαμόρφωσης μιας αμυντικής αντίδρασης με βάση μια λίστα επιθυμιών και όχι την πραγματικότητα, αντί να αποδεχτούμε τους διαθέσιμους πόρους και να σχεδιάσουμε με βάση αυτούς.
Νωρίτερα φέτος, η βρετανική κυβέρνηση ζήτησε από τρεις διακεκριμένους εμπειρογνώμονες – τον πρώην επικεφαλής του ΝΑΤΟ Τζορτζ Ρόμπερτσον, τον στρατηγό Ρίτσαρντ Μπάρονς, πρώην επικεφαλής της Διοίκησης Συνδυασμένων Δυνάμεων, και τη Φιόνα Χιλ, πρώην ανώτερη διευθύντρια του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ – να πραγματοποιήσουν μια στρατηγική αναθεώρηση της άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου. Το τρίο παρουσίασε ένα εγχειρίδιο με τα βήματα που πρέπει να γίνουν για να είναι η χώρα έτοιμη για πόλεμο.
Μιλώντας σε εκδήλωση του RUSI τον περασμένο μήνα, ο Μπάρονς δήλωσε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να επανεξετάσει την ανθεκτικότητα των υποδομών του, να ενισχύσει τις ένοπλες δυνάμεις, τις εφεδρείες και την άμυνα των υποδομών και να επενδύσει στην υγειονομική περίθαλψη, τη βιομηχανία και την οικονομία του, ώστε να μπορεί να μεταβεί γρήγορα σε κατάσταση πολέμου.
«Ειλικρινά, δεν χρειαζόμαστε πολλές περισσότερες αναλύσεις για να καταλάβουμε τι πρέπει να κάνουμε. Το πρόβλημα είναι ότι πρέπει να τα κάνουμε στην πράξη», είπε.
Αν και το Ηνωμένο Βασίλειο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, είπε, με τον τρέχοντα ρυθμό θα χρειαστούν περίπου 10 χρόνια για να είναι η χώρα έτοιμη για πόλεμο. «Η ανάλυσή μας και οι σύμμαχοί μας λένε ότι ίσως έχουμε τρία έως πέντε χρόνια… οπότε είναι θέμα βούλησης, τόσο κοινωνικής όσο και πολιτικής, και μετά ικανότητας. Ίσως πρέπει να βελτιωθούμε», πρόσθεσε ο ίδιος.
Ανατροπή του status quo
Πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, συμπεριλαμβανομένου του Λονδίνου, έχουν διανύσει τις τελευταίες δεκαετίες χωρίς να ασχοληθούν σχεδόν καθόλου με την άμυνα. Χωρίς σημαντικές άμεσες στρατιωτικές συγκρούσεις στην ήπειρο από το 1945, η Ευρώπη έχει απολαύσει τη μακρύτερη περίοδο συνεχούς ειρήνης των τελευταίων αιώνων.
Αυτές οι δεκαετίες σχετικής ηρεμίας συνοδεύτηκαν από σημαντικά οφέλη ειρήνης. Οι διαδοχικές κυβερνήσεις μπόρεσαν να δαπανήσουν χρήματα για κοινωνική πρόνοια αντί για άμυνα, κάνοντας τη ζωή των απλών Ευρωπαίων πολύ πιο άνετη, ενώ βασίζονταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον μεγαλύτερο στρατιωτικό δαπανητή στον κόσμο, να επέμβουν σε περίπτωση ανάγκης.
Στη συνέχεια, ήρθαν δύο σκληρές εξελίξεις: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κατέστησε σαφές στους συμμάχους του ΝΑΤΟ ότι δεν μπορούσαν πλέον να βασίζονται τόσο πολύ στις ΗΠΑ, και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αυτή η ανατροπή του status quo ώθησε τα περισσότερα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες. Σύμφωνα με στοιχεία του ΝΑΤΟ, 31 από τα 32 μέλη του αναμένεται να επιτύχουν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες φέτος – από μόλις έξι το 2021, το έτος πριν από την εισβολή της Ρωσίας. Η Ισλανδία, ιδρυτικό μέλος του ΝΑΤΟ και η μόνη χώρα που δεν προβλέπεται να επιτύχει τον στόχο, δεν διαθέτει δικές της ένοπλες δυνάμεις. Αντ’ αυτού, συνεισφέρει οικονομικά, με πολιτικό προσωπικό και με συστήματα αεροπορικής άμυνας και επιτήρησης.
Τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν, τον Ιούνιο, να αυξήσουν τον στόχο στο 5% του ΑΕΠ έως το 2035. Ωστόσο, πολλοί αναλυτές είναι επιφυλακτικοί ως προς τον στόχο αυτό, ιδίως επειδή οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με οικονομικές πιέσεις, ακόμη και χωρίς τη μαζική αύξηση των αμυντικών δαπανών τους.
Το να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους ότι ορισμένοι πόροι ενδέχεται να χρειαστεί να ανακατανεμηθούν και ότι, ίσως, περισσότεροι άνθρωποι θα χρειαστεί να υπηρετήσουν στις εφεδρικές ή τις τακτικές δυνάμεις, δεν είναι κάτι που οι περισσότεροι πολιτικοί επιθυμούν να κάνουν.
Αρκετές έρευνες του Ευρωβαρόμετρου, που υπολογίζουν την κοινή γνώμη σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, έδειξαν φέτος ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων – 78% – ανησυχεί για την άμυνα και την ασφάλεια της ΕΕ τα επόμενα πέντε χρόνια. Το ένα τρίτο των πολιτών πιστεύει ότι η άμυνα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα στις δαπάνες της ΕΕ.
Ωστόσο, ο στρατηγός Φαμπιάν Μαντόν, αρχηγός των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων, προκάλεσε σάλο τον περασμένο μήνα όταν προειδοποίησε το γαλλικό κοινό ότι η χώρα πρέπει να προετοιμαστεί για πιθανές μελλοντικές απώλειες ενάντια στη ρωσική επιθετικότητα, λέγοντας ότι η Γαλλία πρέπει να «αποδεχτεί την απώλεια των παιδιών της» για να «προστατεύσει την ταυτότητά της».
Ο Robin Potter, συνεργάτης στο βρετανικό think tank Chatham House, δήλωσε ότι η αντίληψη των ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη για την απειλή ποικίλλει σημαντικά.
«Αν βρίσκεστε ανατολικά, αν ίσως συνορεύετε με τη Ρωσία, αν βρίσκεστε στην Πολωνία ή στις χώρες της Βαλτικής, η απειλή είναι πολύ πραγματική για τους ανθρώπους εκεί, και λαμβάνουν πολλά περισσότερα μέτρα όσον αφορά τα δημόσια καταφύγια, επειδή πιστεύουν ότι ο κίνδυνος αεροπορικής επίθεσης είναι μεγαλύτερος», είπε.
Η Σουηδία και η Φινλανδία ενημέρωσαν τους πολίτες τους σχετικά με τον τρόπο επιβίωσης σε περίπτωση πολέμου, διανέμοντας φυλλάδια που περιείχαν οδηγίες για την προετοιμασία σε περίπτωση διακοπής των επικοινωνιών, διακοπής ρεύματος και ακραίων καιρικών φαινομένων. Αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων η Λιθουανία, η Λετονία και η Σουηδία, επανέφεραν την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία την τελευταία δεκαετία, ενώ άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, η Πολωνία, το Βέλγιο, η Ρουμανία και η Βουλγαρία, θέσπισαν προγράμματα εθελοντικής στρατιωτικής εκπαίδευσης για τους πολίτες τους.
Ο Potter είπε ότι οι πολίτες που έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους θεσμούς της χώρας τους είναι πιο πιθανό να αποδεχθούν θυσίες για το κοινό καλό.
«Αν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι το κράτος εργάζεται για το καλό τους, είναι πιθανότερο να θέλουν να ανταποδώσουν κάτι», είπε. Ανέφερε ως παράδειγμα τις σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες κατατάσσονται σταθερά στις πρώτες θέσεις σε ό,τι αφορά την κοινωνική πρόνοια, την ευτυχία και την ευημερία και στις οποίες είναι βαθιά ριζωμένη η έννοια του πολίτη και της «ολικής άμυνας» – όπου κάθε πολίτης, επιχείρηση και δημόσιος φορέας συμμετέχει σε περίπτωση ανάγκης στην πολεμική προσπάθεια. «Νομίζω ότι υπάρχει ένα ερώτημα σχετικά με το αν μπορείς απλά να πάρεις αυτό το μοντέλο και να το εφαρμόσεις σε μια εντελώς διαφορετική κοινωνία με πολύ χαμηλό επίπεδο εμπιστοσύνης στους δημόσιους θεσμούς, όπως η κοινωνία του Ηνωμένου Βασιλείου», πρόσθεσε ο ίδιος.
Πηγή: skai.gr