Critical Water Situation in Cyprus: Dam Levels at 9.3%

Σαφές μήνυμα για τη χειμωνιάτικη τροπή του καιρού αλλά και μια σκληρή αποτύπωση της κλιματικής πραγματικότητας έστειλε από το «Πρωτοσέλιδο» ο πρώην διευθυντής του Τμήματος Μετεωρολογίας, Κλεάνθης Νικολαΐδης, σκιαγραφώντας με αριθμούς, εικόνες και παραδείγματα το βάθος της κρίσης που βιώνει η Κύπρος.
Όπως εξήγησε, οι επόμενες ημέρες θα είναι καθαρά χειμωνιάτικες, καθώς η Κύπρος έχει πλέον περάσει το χειμερινό ηλιοστάσιο. Βρισκόμαστε ημερολογιακά και ουσιαστικά στον χειμώνα, με τη διάρκεια της νύχτας να αρχίζει σταδιακά να μικραίνει και τη μέρα να μεγαλώνει λεπτό προς λεπτό μέχρι την εαρινή ισημερία του Μαρτίου. Η αλλαγή αυτή, τόνισε, δεν αναιρεί το γεγονός ότι το ψύχος θα εντείνεται, με πτώση της θερμοκρασίας, βροχές, καταιγίδες και τοπικά χιόνια στα ορεινά.
Πίσω όμως από τη «χειμωνιάτικη εικόνα» κρύβεται μια δραματική πραγματικότητα με το υδατικό. Ο Κλεάνθης Νικολαΐδης χαρακτήρισε τραγική την κατάσταση των φραγμάτων, σημειώνοντας ότι στις 23 Δεκεμβρίου η πληρότητα βρισκόταν μόλις στο 9,3%, όταν την αντίστοιχη περίοδο πέρσι ήταν στο 25,4%. Το νερό που έχει συγκεντρωθεί, όπως περιέγραψε, είναι σε μεγάλο βαθμό υποβαθμισμένο, με πρασινάδα και λάσπη, γεγονός που απαιτεί επιπλέον επεξεργασία πριν δοθεί στη γεωργία, σε έναν αγροτικό τομέα που ήδη συρρικνώνεται.
Παρά τις βροχές που καταγράφηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, το όφελος για τα φράγματα ήταν περιορισμένο. Αν και σε επίπεδο μηνιαίων ποσοστών η Κύπρος έφθασε περίπου στο 85% της κανονικής βροχόπτωσης για τον Δεκέμβριο, οι έντονες βροχές ήταν χωρικά άνισες. Περιοχές όπως η Πόλη Χρυσοχούς κατέγραψαν έως και 140-150% της κανονικής βροχής, ενώ στον Πενταδάκτυλο έπεσαν περίπου 200 χιλιοστά, χωρίς όμως αυτό να μεταφραστεί σε ουσιαστική ενίσχυση των αποθεμάτων, καθώς οι περισσότερες βροχές εκτονώθηκαν στα παράλια και όχι στις λεκάνες απορροής των φραγμάτων.
Στο ερώτημα αν η αλλαγή στο πού πέφτουν πλέον οι βροχές θα έπρεπε να οδηγήσει σε νέα φράγματα, ο πρώην διευθυντής του Τμήματος Μετεωρολογίας ήταν επιφυλακτικός. Υπενθύμισε ότι η κατασκευή φραγμάτων είναι εξαιρετικά δαπανηρή και σύνθετη διαδικασία και ότι στις παράκτιες περιοχές, που έχουν γνωρίσει τεράστια ανάπτυξη, η εξεύρεση χώρου και οι απαλλοτριώσεις καθίστανται σχεδόν απαγορευτικές.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε και στα γεωλογικά φαινόμενα που εντείνονται, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις καταβόθρες που τις τελευταίες εβδομάδες απασχόλησαν έντονα τη δημόσια συζήτηση. Πρόκειται, όπως εξήγησε, για υπόγειες κοιλότητες που δημιουργούνται από τη διάλυση γυψούχων ή ασβεστολιθικών πετρωμάτων από το νερό. Στην Τουρκία, όπου καταγράφηκαν εντυπωσιακές εικόνες με τεράστιες καταβόθρες δεκάδων μέτρων, το φαινόμενο συνδέεται κυρίως με την υπεράντληση υπογείων υδάτων σε αγροτικές περιοχές. Παρόμοια, αλλά μικρότερης κλίμακας φαινόμενα υπάρχουν και στην Κύπρο, σε περιοχές όπως το Περαχώρι, η Αθηένου, ο Τσακκιλερός, η Λάρνακα, η Λεύτυμπου και το Πολέμι, ακόμη και μέσα σε οικιστικές ζώνες, με προειδοποιητικό σημάδι τις ρωγμές σε κτίρια και υποδομές.
Το ευρύτερο πλαίσιο, σύμφωνα με τον Κλεάνθη Νικολαΐδη, είναι η παγκόσμια κλιματική κρίση, η οποία αποτυπώνεται πλέον ξεκάθαρα στους αριθμούς. Το 2025 καταγράφει αλλεπάλληλα παγκόσμια ρεκόρ θερμοκρασιών, με τον Ιανουάριο να αναδεικνύεται ο θερμότερος που έχει καταγραφεί ποτέ σε παγκόσμιο επίπεδο και τους θερινούς μήνες να ακολουθούν την ίδια ανοδική πορεία. Οι ωκεανοί και οι θάλασσες εμφανίζουν επίσης θερμοκρασίες-ρεκόρ, γεγονός που, όπως εξήγησε, εξηγεί γιατί η Κύπρος λαμβάνει πλέον περισσότερες βροχές στα παράλια, σε αντίθεση με το παρελθόν, όταν οι βροχές και τα χιόνια στα βουνά τροφοδοτούσαν τα φράγματα.
Στην Κύπρο, τα σημάδια είναι εξίσου ανησυχητικά. Το υδρολογικό έτος 2024-2025, που ολοκληρώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου, καταγράφηκε ως ένα από τα πιο ξηρά από το 1878, με συνολική βροχόπτωση μόλις 312,5 χιλιοστά. Ο Μάρτιος του 2025 ήταν εξαιρετικά άνομβρος, με μόλις 21% της κανονικής βροχής, ενώ και ο Νοέμβριος κινήθηκε στο 41%, παρά το γεγονός ότι παραδοσιακά θεωρείται βροχερός μήνας. Αντίστοιχα, θερμοκρασιακά ρεκόρ κατέρρευσαν, με τον Ιανουάριο στην Κύπρο να χαρακτηρίζεται ο θερμότερος που έχει καταγραφεί ποτέ.
Η κλιματική αλλαγή, υπογράμμισε, δεν είναι αφηρημένη έννοια αλλά φυσικός κίνδυνος με απτό οικονομικό κόστος. Από τις πυρκαγιές στην Καλιφόρνια με ζημιές δεκάδων δισεκατομμυρίων, μέχρι τις φονικές πλημμύρες των μουσώνων στην Ασία και τους καύσωνες και τις φωτιές στην Ευρώπη, οι συνέπειες μεταφράζονται σε απώλειες ζωών, τεράστια έξοδα και καταστροφή φυσικού πλούτου.
Για την Κύπρο ειδικά, μελέτες δείχνουν ότι, αν δεν αλλάξει πορεία, το κόστος της κλιματικής αλλαγής μέχρι το 2050 μπορεί να φθάσει τα 29 δισεκατομμύρια ευρώ, με ιδιαίτερη επιβάρυνση σε τομείς όπως οι μεταφορές, η ενέργεια, η γεωργία, η κτηνοτροφία και ο τουρισμός. Αντίθετα, μια δυναμική στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μπορούσε να μειώσει θεαματικά το κόστος αυτό, αν και –όπως τόνισε– η ατμόσφαιρα έχει «μνήμη» και οι συνέπειες δεν μπορούν να εξαλειφθούν πλήρως.
Κλείνοντας, ο Κλεάνθης Νικολαΐδης στάθηκε στις εικόνες ξηρασίας που καταγράφονται πλέον και από δορυφόρους, με περιοχές όπως τα Κοκκινοχώρια και η άλλοτε εύφορη Μόρφου να εμφανίζουν σημάδια έντονης υποβάθμισης. Η άνοδος της θερμοκρασίας και η μείωση των βροχών, προειδοποίησε, σημαίνουν απώλεια εθνικού πλούτου και αλλαγή του τοπίου όπως το γνωρίζαμε. Και αυτό, όπως επανέλαβε, δεν είναι σενάριο του μέλλοντος αλλά μια πραγματικότητα που εξελίσσεται ήδη μπροστά μας.
Διαβάστε επίσης: Πρωτοχρονιά με βροχές και καταιγίδες-Πώς θα είναι ο καιρός το επόμενο τριήμερο