To ενεργειακό άγχος της Άγκυρας: Φόβοι αποκλεισμού και η ελληνική παράμετρος

Η τουρκική δημόσια συζήτηση εδώ και κάποιες εβδομάδες έχει επαναφέρει το γνώριμο ‘άγχος’ του «περιθωριοποιημένου παίκτη». Η νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική στην ανατολική Μεσόγειο και στην Ευρώπη, όπως την περιγράφουν οι Τούρκοι αναλυτές, παρουσιάζεται ως μια σιωπηλή αλλά ραγδαία μετατόπιση, η οποία αφήνει την Τουρκία σε θέση μειωμένης επιρροής.
Σε αυτή τη ρητορική, η Ελλάδα εμφανίζεται άλλοτε ως πυλώνας της νέας δυτικής στρατηγικής, άλλοτε ως ιθύνων νους που ωθεί αυτή την ενεργειακή αναδιάταξη εις βάρος της Άγκυρας.
Η νέα ευρασιατική αρχιτεκτονική και ο ρόλος της Ελλάδας
Ο στρατηγικός αναλυτής Οσμάν Γκαζί Καντεμίρ, γράφοντας στο indyturk.com, περιγράφει τον Κάθετο Διάδρομο ως το έργο που «κλειδώνει» τη νέα στρατηγική των ΗΠΑ για την Ευρώπη — με αφετηρία τις εγκαταστάσεις FSRU στην Ελλάδα.
«Ο Κάθετος Αγωγός Φυσικού Αερίου δεν είναι απλώς μια διαδρομή αγωγού, αλλά θεωρείται μέρος ενός ευρύτερου στρατηγικού τοπίου, στο οποίο η ευρωπαϊκή ενεργειακή τάξη αναδιαρθρώνεται γύρω από τον ατλαντικό άξονα».
Σε αυτή την αφήγηση, η Ελλάδα εμφανίζεται ως το «μπαλκόνι» της νέας πολιτικής των ΗΠΑ στην περιοχή. Η ίδια η δομή του έργου —FSRU στην Ελλάδα, σύνδεση με Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουκρανία— ενισχύει την εντύπωση ότι ο ενεργειακός χάρτης επανασχεδιάζεται χωρίς την Τουρκία.
Ο Καντεμίρ συνεχίζει:
«Η ανακοίνωση της Ουκρανίας ότι θα προμηθεύει ΥΦΑ μέσω αυτού του αγωγού δείχνει ότι το έργο είναι κάτι περισσότερο από μια τεχνική συμφωνία… Τοποθετεί σε ένα πιο θεσμικό πλαίσιο τον στόχο της Ουάσιγκτον να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία».
Η Τουρκία βλέπει έτσι την Ελλάδα ως βασική υποδομή της αμερικανικής στρατηγικής απεξάρτησης από τη Ρωσία.
Το τουρκικό ενεργειακό όραμα υπό πίεση
Ο Καντεμίρ σημειώνει ότι το τουρκικό σχέδιο για μετατροπή της Τουρκίας σε ενεργειακό κόμβο μετά το 2022 έχει αποδυναμωθεί:
«Η μειωμένη δυνατότητα του φυσικού αερίου που μεταφέρεται μέσω του TurkStream να βρει αγοραστές στην Ευρώπη προκάλεσε μια διακοπή στον στόχο της Τουρκίας να γίνει “κόμβος”».
Η Άγκυρα, σύμφωνα με τον αναλυτή, αναγκάζεται πλέον να ξανασκεφτεί την ενεργειακή της στρατηγική και τη σχέση με τη Μόσχα, την ώρα που άλλες χώρες —με πρώτη την Ελλάδα— αναβαθμίζουν τη δική τους θέση.
Ανατολική Μεσόγειος: φόβοι αποκλεισμού και η «ελληνική εξίσωση»
Στο ίδιο άρθρο διατυπώνεται μια προειδοποίηση: η Τουρκία δεν έχει τεθεί εκτός της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά ο ανταγωνισμός είναι πλέον πιο έντονος και πιο σύνθετος.
«Το γεγονός ότι η Τουρκία συνεχίζει να διατηρεί τα νομικά της επιχειρήματα σχετικά με τις θαλάσσιες περιοχές δικαιοδοσίας δείχνει ότι η Άγκυρα δεν αποδέχεται να μείνει εκτός της εξίσωσης της Ανατολικής Μεσογείου».
Παρά την αισιοδοξία του, η έμφαση στον Κάθετο Διάδρομο και ο ρόλος της Ελλάδας μέσα σε αυτόν, σκιάζουν την τουρκική θέση.
«Κίνδυνος απομόνωσης»: η ισλαμιστική οπτική
Ακόμη πιο αιχμηρός είναι ο αρθρογράφος Μεχμέτ Γιλντιρίμ στο dikgazete.com, ο οποίος συνδέει τον ενεργειακό χάρτη της ανατολικής Μεσογείου με μια ευρύτερη απειλή γεωπολιτικού αποκλεισμού.
«Περνάμε μια περίοδο κατά την οποία δημιουργείται μια νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική που αποκλείει την Τουρκία από την Ανατολική Μεσόγειο», αναφέρει, προσθέτοντας πως «η ένταση στα νερά της Ανατολικής Μεσογείου ανεβαίνει. Η ενέργεια δεν είναι πλέον απλώς ένα εμπόρευμα, αλλά το κύριο πεδίο της περιφερειακής διαμάχης για την εξουσία. Η Τουρκία είναι αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να μείνει μόνη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Η Ελλάδα δεν αναφέρεται ονομαστικά στο κείμενο, αλλά ο συνδυασμός: των συμφωνιών Λιβάνου-Κύπρου, της αμερικανικής στήριξης προς Αθήνα και της σύμπραξης Ελλάδας-Κύπρου–Ισραήλ είναι ένα μέτωπο δομών και συμμαχιών στο οποίο η Άγκυρα παραμένει έξω.
Η τελευταία φράση του αναλυτή είναι αποκαλυπτική:
«Όπως λέγεται συχνά στην εξωτερική πολιτική: “Εκεί που νομίζεις ότι είσαι στο τραπέζι, μπορεί να καταλήξεις στο μενού”».
Φόβος περιθωριοποίησης και αναζήτηση νέας στρατηγικής
Το κοινό νήμα στην τουρκική πολιτική ανάλυση είναι ξεκάθαρο: η Τουρκία αισθάνεται ότι χάνει έδαφος στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αρχιτεκτονική — και η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο των νέων εξελίξεων.
Διαβάστε επίσης: Τουρκία: Διαπραγματεύεται αγορά πυρηνικών αντιδραστήρων από τον Μπιλ Γκέιτς