Έξι επιστημονικά facts για να ξυπνήσεις χωρίς hangover την Πρωτοχρονιά

Από τους πονοκεφάλους του κόκκινου κρασιού μέχρι τον ρόλο της ψυχολογίας και των «σκοτεινών» ποτών, η ομάδα Science Features του BBC συγκέντρωσε τα πιο ουσιαστικά, επιστημονικά τεκμηριωμένα ευρήματα για το φαινόμενο του hangover, λίγο πριν το ξημέρωμα της Πρωτοχρονιάς που κάθε χρόνο βρίσκει εκατομμύρια ανθρώπους να αναζητούν απαντήσεις για το τι συνέβη το προηγούμενο βράδυ. Το hangover, με συμπτώματα που θυμίζουν ιατρική διάγνωση –αμνησία, σφυροκόπημα στο κεφάλι, λήθαργο, ναυτία και αντικρουόμενη πείνα– δεν οφείλεται πάντα στο είδος του αλκοόλ, αλλά στον τρόπο που ο οργανισμός του κάθε ατόμου το μεταβολίζει.
Έρευνες δείχνουν ότι οι πονοκέφαλοι από κόκκινο κρασί είναι υπαρκτό φαινόμενο, αλλά δεν συνδέονται με τα θειώδη (sulphites) όπως πολλοί πιστεύουν, καθώς αυτά περιέχονται εξίσου και στο λευκό κρασί, χωρίς να προκαλούν την ίδια ένταση συμπτωμάτων. Η προσοχή στρέφεται πλέον στην κουερσετίνη (quercetin) –μια ουσία άφθονη στη φλούδα των κόκκινων σταφυλιών– η οποία φαίνεται να διαταράσσει τον φυσιολογικό μεταβολισμό του αλκοόλ σε συγκεκριμένα άτομα, οδηγώντας στη συσσώρευση ακεταλδεΰδης, μιας τοξικής, επιβαρυντικής χημικής ένωσης.
Παράλληλα, οι διαδεδομένοι μύθοι περί «ανάμειξης ποτών» καταρρίπτονται. Το BBC υπογραμμίζει ότι το mixing drinks δεν σε μεθάει περισσότερο από μόνο του – αυτό που καθορίζει την ένταση της επόμενης ημέρας είναι η συνολική ποσότητα αιθανόλης (ethanol) που καταναλώθηκε, αλλά και η γενετική παραλλαγή ενζύμων όπως το ALDH, που σε κάποιους λειτουργεί λιγότερο αποδοτικά. Όταν το ALDH δεν μετατρέπει επαρκώς την ακεταλδεΰδη σε ακίνδυνη οξική ένωση (acetate), τα συμπτώματα «χτυπούν κόκκινο».
Τα congeners, δηλαδή τα υποπροϊόντα της ζύμωσης –όπως ακετόνη, φουζέλαιο και τανίνες– παίζουν επίσης ρόλο. Τα πιο σκούρα ποτά, όπως το bourbon, περιέχουν έως και 37 φορές περισσότερα congeners από τη βότκα, και συνδέονται με εντονότερο hangover. Παρόλα αυτά, και εδώ ο όγκος της κατανάλωσης υπερτερεί ως παράγοντας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα «υποτιθέμενα οφέλη» του κόκκινου κρασιού. Ο λεγόμενος French Paradox, που πρωτοσυζητήθηκε τη δεκαετία του 1970, εξακολουθεί να εξετάζεται, αν και νεότερες μελέτες αμφισβητούν την ιδέα ότι το μέτριο αλκοόλ προστατεύει την καρδιά, με δεδομένα από την Κίνα να δείχνουν αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό και υπέρταση όσο μεγαλώνει η κατανάλωση.
Το BBC όμως δίνει ιδιαίτερη έμφαση και στον ψυχολογικό παράγοντα. Σε πειράματα, η προσδοκία (expectation) μπορεί να «μεθύσει» κάποιον περισσότερο, ακόμα κι αν έχει καταναλώσει λιγότερο αλκοόλ. Όσοι πίστευαν ότι ήπιαν περισσότερο, συμπεριφέρθηκαν πιο «επιθετικά» σε δοκιμές με καυτερά μπαχαρικά και hot sauce. Αντίστοιχα, όσοι ενημερώθηκαν ότι κατανάλωσαν «εξωτικό cocktail» ένιωσαν λιγότερο μεθυσμένοι από όσους νόμιζαν ότι ήπιαν vodka + energy drinks.
Τέλος, οι κοινωνικές επιρροές δεν μένουν έξω από την εξίσωση. Σύμφωνα με μελέτη του 2019, φοιτητές που είχαν θετικές συζητήσεις για το αλκοόλ, ήπιαν περισσότερο την επόμενη μέρα, ενώ όσοι μοιράστηκαν αρνητικές εμπειρίες, περιόρισαν μελλοντικά την κατανάλωση. Οι παρέες, αλλά και οι συζητήσεις της προηγούμενης ημέρας, φαίνεται να επηρεάζουν –συνειδητά ή ασυνείδητα– τις αποφάσεις στο μπαρ της επόμενης νύχτας.
Το συμπέρασμα του BBC είναι σαφές: ο πιο αξιόπιστος τρόπος αποφυγής του hangover παραμένει η μέτρηση της συνολικής κατανάλωσης και –αν θέλουμε ένα μικρό προβάδισμα– η αποφυγή των σκούρων ποτών όταν η βραδιά μακραίνει.