Έρευνα: Ανάπτυξη με αντοχές σε μια περίοδο έντονης αβεβαιότητας κατά το 2025

Με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης εισήλθε η κυπριακή οικονομία στο 2025, έχοντας καταγράψει εντός του 2024 ισχυρή ανάπτυξη 3,4%, σε πραγματικούς όρους.
Ωστόσο, η μικρή οικονομία της Κύπρου βρέθηκε με την έναρξη της νέας χρονιάς ενώπιον επίμονων εξωτερικών προκλήσεων και σε ένα οικονομικά αβέβαιο παγκόσμιο περιβάλλον, λόγω του «πολέμου» δασμών που κήρυξε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ σε όλες τις οικονομίες παγκοσμίως, τροφοδοτώντας τις ανησυχίες για αύξηση του πληθωρισμού και για οικονομική ύφεση. Παράλληλα οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι, όπως κυρίως ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία και οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, αλλά και η πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, ενίσχυσαν ακόμη περισσότερο την οικονομική αβεβαιότητα.
Μια επιπλέον εγχώρια πρόκληση για την κυπριακή οικονομία για το 2025 ήταν και η απόφαση της Κυβέρνησης για φορολογική μεταρρύθμιση, καταθέτοντας εντός του έτους δέσμη έξι νομοσχεδίων, αλλά και η κατάληξη του διαλόγου μεταξύ των κοινωνικών εταίρων για την ΑΤΑ.
Ωστόσο, παρά τα αρνητικά αυτά δεδομένα, η κυπριακή οικονομία κατάφερε με τη δυναμική που την χαρακτήρισε στα προηγούμενα χρόνια να διατηρήσει τους ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης της, καταγράφοντας στο πρώτο τρίμηνο ισχυρή ανάπτυξη 3%. Η δυναμική αυτή συνεχίστηκε και στο υπόλοιπο του έτους με την πρόβλεψη ανάπτυξης από το Υπουργείο Οικονομικών για ολόκληρο το 2025 να είναι στο 3,1% Παράλληλα ο πληθωρισμός για το 2025 προβλέπεται στο 0,9% και η ανεργία στο 4,6% ποσοστό που ισοδυναμεί με συνθήκες πλήρους απασχόλησης.
Σύμφωνα με την έκδοση Ιουνίου του Στρατηγικού Πλαισίου Δημοσιονομικής Πολιτικής 2026-2028, το Υπουργείο Οικονομικών προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης που κυμαίνεται μεταξύ 2,9% και 3,1% για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Επιπρόσθετα, προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος θα πέσει στο 43,3% μέχρι το 2028.
Σημαντική εξέλιξη το πρώτο τετράμηνο του έτους ήταν η υπογραφή συμφωνίας και Μνημονίου Συναντίληψης στο Κάιρο για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και την εμβάθυνση της συνεργασίας Κύπρου - Αιγύπτου. Η Κυπριακή Δημοκρατία, η Αίγυπτος και οι διαχειρίστριες εταιρίες Chevron, NewMed και Shell υπέγραψαν Μνημόνιο Συναντίληψης για την ανάπτυξη του κοιτάσματος «Αφροδίτη». Με το Μνημόνιο, διαμορφώθηκε το πλαίσιο για αποτελεσματική εμπορευματοποίηση του φυσικού αερίου, το οποίο θα προέρχεται από το κοίτασμα.
Στη συνέχεια οι δύο χώρες και η αδειοδοτημένη κοινοπραξία ΕΝΙ-TOTAL υπέγραψαν τη Συμφωνία Φιλοξενούσας Χώρας, για ανάπτυξη των υδρογονανθράκων του Τεμαχίου 6 της κυπριακής ΑΟΖ, στο οποίο βρίσκονται τα κοιτάσματα Κρόνος, Ζευς και Καλυψώ.
Θετικά επηρέασαν την κυπριακή οικονομία και οι μειώσεις επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Το 2025 έγιναν συνολικά τρεις μειώσεις επιτοκίων κατά 0,25% κάθε φορά τον Ιανουάριο, τον Μάριο και τον Ιούνιο.
Δεύτερο τετράμηνο 2025: Θετικά σήματα για οικονομία και ενέργεια και το βάρος των πυρκαγιών
---------------------------------------------------------------
Με την Κύπρο να εξέρχεται από το καθεστώς μακροοικονομικών ανισορροπιών, τις Βρυξέλλες και τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης να εκπέμπουν θετικά σήματα και στο προσκήνιο να βρίσκονται οι εξελίξεις σε ενέργεια, τραπεζικό τομέα, φορολογική μεταρρύθμιση και εργασιακά, το δεύτερο τετράμηνο του 2025 αποτύπωσε μια περίοδο ενίσχυσης της εμπιστοσύνης προς την οικονομία, σε ένα περιβάλλον που εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από προκλήσεις και αβεβαιότητες.
Στην Εαρινή Δέσμη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2025, αναφέρεται ότι η Κύπρος δεν θεωρείται πλέον χώρα με μακροοικονομικές ανισορροπίες, καθώς οι ευπάθειες που σχετίζονται με το εξωτερικό και το ιδιωτικό χρέος περιορίζονται, χάρη και στην ισχυρή ανάπτυξη.
Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβαίνει σε συγκεκριμένες συστάσεις πολιτικής για τη συνέχιση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, καθώς εντοπίζονται ακόμη σημαντικές προκλήσεις σε τομείς όπως η καινοτομία, η πράσινη μετάβαση, η εκπαίδευση και η μακροχρόνια φροντίδα.
Στις Εαρινές Προβλέψεις της Κομισιόν για την Κύπρο, προβλέπεται συνέχιση της οικονομικής ανάπτυξης το 2025 και το 2026 λόγω της εγχώριας ζήτησης, και υγιείς εξαγωγές υπηρεσιών παρά την κατάσταση διεθνώς, με το ρίσκο έμμεσων επιπτώσεων ωστόσο να παραμένει.
Εντός του 2025, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης προχώρησαν σε αναβάθμιση του αξιόχρεου της κυπριακής οικονομίας.
Στις 24/5 ο Fitch επιβεβαίωσε τη μακροπρόθεσμη αξιολόγηση της Κύπρου σε ξένο νόμισμα στο επίπεδο ‘A-’, με σταθερή προοπτική, επικαλούμενος τις ισχυρές δημοσιονομικές επιδόσεις, τη μείωση του δημόσιου χρέους και την ανθεκτική οικονομική ανάπτυξη. Παράλληλα επεσήμανε τις συνεχιζόμενες εξωτερικές ευπάθειες και τους γεωπολιτικούς κινδύνους.
Στο μέτωπο της ενέργειας, στις 7 Ιουλίου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, ενημερώθηκε για την ύπαρξη στήλης καθαρού φυσικού αερίου 350 μέτρων, που κατέδειξε η γεώτρηση «Pegasus-1», εντός του Τεμαχίου 10 της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) της Κύπρου, κατά τη διάρκεια τηλεδιάσκεψης με τον Αντιπρόεδρο της ExxonMobil, John Ardill.
Εντατική ήταν και η προεργασία για τη φορολογική μεταρρύθμιση με τα νομοσχέδια να δίνονται για διαβούλευση τον Ιούλιο.
Σημαντικές ήταν και εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα, αφού ολοκληρώθηκε η συγχώνευση της Ελληνικής Τράπεζας με τη Eurobank και από την 1η Σεπτεμβρίου μεταβιβάστηκαν όλα τα περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις της, με τη λήψη όλων των απαραίτητων εποπτικών εγκρίσεων.
Επιπλέον, στις 24/6 υπογράφηκε η συμφωνία για πώληση κατ’ ουσία του συνόλου των τραπεζικών στοιχείων ενεργητικού και υποχρεώσεων της AstroBank, περιλαμβανομένης και της μεταφοράς του προσωπικού της, στην Alpha Bank Κύπρου, με αναμενόμενη ολοκλήρωση της εξαγοράς το 4ο τρίμηνο 2025.
Στις 17 Μαΐου, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανακοίνωσε έργα €660 εκατ. για τη Λεμεσό.
Στις 11 Ιουνίου μπήκε σε λειτουργία η εφαρμογή e-kalathi, με στόχο τη μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές των υπεραγορών και την παροχή της δυνατότητας σύγκρισης τιμών προς τους καταναλωτές.
Σημαδιακή, υπήρξε, τον Ιούνιο και η επίσκεψη Ινδού Πρωθυπουργού, στις 15 του μήνα. Μεταξύ άλλων, ο Ναρέντρα Μόντι και ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκαν και στις εκατέρωθεν μεγάλες ευκαιρίες για επενδύσεις που παρουσιάζονται ανάμεσα σε Κύπρο και Ινδία. Στο πλαίσιο της επίσκεψης συστάθηκε και το Επιχειρηματικό και Επενδυτικό Συμβούλιο Ινδίας-Κύπρου-Ελλάδας, ενώ αναφορά έγινε και στην ένταξη της Κύπρου στον IMEC.
Το καλοκαίρι του 2025 σημάδεψαν οι τραγικές πυρκαγιές στην ορεινή Λεμεσό. Η κυβέρνηση αποφάσισε σειρά μέτρων οικονομικής στήριξης για τους πληγέντες, μεταξύ των οποίων κάλυψη των μισθών πυρόπληκτων εργαζομένων
Ένα θέμα που εκκρεμούσε για πολλά χρόνια δρομολογήθηκε τον Αύγουστο. Από τις 14 Αυγούστου άρχισε η καταβολή πληρωμών αναπλήρωσης προς δικαιούχα φυσικά πρόσωπα, στο πλαίσιο του Σχεδίου Μερικής Αναπλήρωσης για το έτος 2025 του Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης.
Γ΄ τετράμηνο 2025: Κρίσιμες αποφάσεις για ΑΤΑ και φορολογική μεταρρύθμιση, σημαντικές διεθνείς συμφωνίες
-----------------------------------------------------------
Το τρίτο τετράμηνο του 2025 σημαδεύτηκε από σημαντικές εξελίξεις για την οικονομία με αποκορύφωμα την ψήφιση της φορολογικής μεταρρύθμισης από την Ολομέλεια της Βουλής λίγο πριν από το τέλος του έτους.
Κυρίαρχο ζήτημα της περιόδου υπήρξε και η συμφωνία για την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ), η οποία αποτέλεσε τομή σε ένα θέμα που παρέμενε σε εκκρεμότητα για περίπου 15 χρόνια. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Υπουργείου Εργασίας και των κοινωνικών εταίρων παρουσίασαν στασιμότητα τον Σεπτέμβριο, όταν οι συντεχνίες προχώρησαν σε παναπεργία, εκτιμώντας ότι τα δεδομένα που είχαν ενώπιόν τους δεν ήταν ευνοϊκά για συμφωνία. Ακολούθησαν εντατικοί γύροι διαβουλεύσεων, με διαδοχικές συγκλίσεις και αποκλίσεις, που τελικά οδήγησαν, στην υπογραφή της συμφωνίας από τους κοινωνικούς εταίρους και τους Υπουργούς Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Οικονομικών. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης έκανε λόγο για μόνιμη λύση, υπογραμμίζοντας ότι μέσω της σύνδεσης της ΑΤΑ με τον κατώτατο μισθό, αυτή επεκτείνεται σε περίπου 55.000 χαμηλόμισθους.
Παράλληλα, εξελίξεις καταγράφηκαν και στο μέτωπο της φορολογικής μεταρρύθμισης. Μετά την κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου από την Κυβέρνηση στη Βουλή, η συζήτηση άρχισε στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών στις 7 Νοεμβρίου και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο. Τελικά στις 22 Δεκεμβρίου η μεταρρύθμιση ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή από 1η Ιανουαρίου. Η μεταρρύθμιση προβλέπει μεταξύ άλλων αύξηση του αφορολόγητου στις €22.000, αλλαγή φορολογικών κλιμάκων, αύξηση του εταιρικού φόρου στο 15%.
Ιδιαίτερα έντονη ήταν η δημόσια συζήτηση γύρω από το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου–Ελλάδας, Great Sea Interconnector (GSI), μετά τις καθυστερήσεις που παρατηρήθηκαν. Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι πρόκειται για έργο ζωτικής σημασίας για την ενεργειακά απομονωμένη Κύπρο, επισημαίνοντας την ανάγκη έμπρακτης στήριξής του. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαβεβαίωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει δεσμευμένη στην υλοποίηση, σημειώνοντας ότι στον προϋπολογισμό του 2026 περιλαμβάνεται σχετική πρόνοια ύψους €25 εκατ., ενώ τόνισε ότι οι σχέσεις Κύπρου–Ελλάδας παραμένουν ισχυρότερες από ποτέ. Την ίδια ώρα, ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός διατύπωσε επιφυλάξεις. Τον Νοέμβριο, Κύπρος, Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησαν στην επικαιροποίηση των οικονομοτεχνικών μελετών του έργου, με στόχο τη δυνητική ενίσχυσή του και μέσω της εισόδου ισχυρών επενδυτών.
Στο ενεργειακό σκέλος, στο επίκεντρο βρέθηκε και το έργο του τερματικού αποϋγροποίησης φυσικού αερίου στο Βασιλικό, μετά την καθυστέρηση, την ανάκληση χρηματοδότησης €67 εκατ. από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Παπαναστασίου τόνισε ότι το έργο είναι υλοποιήσιμο και θα ολοκληρωθεί.
Σημαντικές εξελίξεις καταγράφηκαν και στην εξωτερική οικονομική πολιτική. Τον Νοέμβριο, Κύπρος και Λίβανος υπέγραψαν τη Συμφωνία Οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, ενώ συμφώνησαν και στην προώθηση διερεύνησης ηλεκτρικής διασύνδεσης με τη δημιουργία τεχνικών ομάδων και μελέτης βιωσιμότητας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χαρακτήρισε τη συμφωνία ορόσημο στρατηγικής σημασίας.
Σε μακροοικονομικό επίπεδο, τα επιτόκια παρέμειναν κατά κύριο λόγο σταθερά, καθώς δεν υπήρξε νέα μείωση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Από την 1η Οκτωβρίου άρχισε η εμπορική λειτουργία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στον τομέα της ενέργειας και τη μετάβαση σε πλήρως ανταγωνιστικό μοντέλο.
Στον επενδυτικό τομέα, το Σεπτέμβριο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επισκέφθηκε τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες, προβάλλοντας την Κύπρο ως αξιόπιστο και ελκυστικό επενδυτικό προορισμό.
Την ίδια περίοδο, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης έδωσαν ισχυρά θετικά σήματα: η DBRS Morningstar αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας σε «Α», ο S&P Global Ratings αναθεώρησε την προοπτική σε θετική, ενώ ο Fitch αναβάθμισε επίσης την προοπτική της οικονομίας.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναθεώρησε προς τα πάνω τις προβλέψεις του για την κυπριακή οικονομία, εκτιμώντας ρυθμό ανάπτυξης 2,9% για το 2025 και 2,8% για το 2026, ενώ ακόμη πιο αισιόδοξες ήταν οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με ανάπτυξη 3,4% το 2025.
Στο κοινωνικό και εργασιακό πεδίο, απεργιακές κινητοποιήσεις σημειώθηκαν στο λιμάνι Λεμεσού από εκτελωνιστές και μεταφορείς, προκαλώντας προβλήματα στο κύριο εξαγωγικό λιμάνι της χώρας.
Παράλληλα, η Ολομέλεια της Βουλής ψήφισε τον Οκτώβριο το νομοθετικό πλαίσιο για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων και τη θέσπιση της τηλεργασίας στο δημόσιο, με τη συζήτηση για τις άμεσες ξένες επενδύσεις να διεξάγεται σε έντονο πολιτικό κλίμα.
Τον ίδιο μήνα ξεκίνησε και η πλήρης εφαρμογή των Άμεσων Πληρωμών, επιτρέποντας ταχύτερες διατραπεζικές συναλλαγές εντός της ζώνης SEPA.
Στο δημοσιονομικό σκέλος, ο κρατικός προϋπολογισμός του 2026 κατατέθηκε τον Οκτώβριο και ψηφίστηκε στις 17 Δεκεμβρίου, με έσοδα €12,68 δισ. και δαπάνες €10,78 δισ. Ο Υπουργός Οικονομικών τόνισε ότι ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις και ενσωματώνει ανθρωποκεντρική προσέγγιση.
Το τετράμηνο περιλάμβανε επίσης σημαντικές διεθνείς και διμερείς πρωτοβουλίες: την υπογραφή τριών εμπορικών συμφωνιών για το κοίτασμα φυσικού αερίου «Κρόνος», την ενίσχυση των σχέσεων με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που κορυφώθηκε με την επίσκεψη του Προέδρου Mohammed bin Zayed al Nahyan, την ίδρυση του Cyprus Business Council στο Ντουμπάι, καθώς και διμερείς συμφωνίες με τη Γαλλία.
Το τρίτο τετράμηνο του 2025 ολοκληρώθηκε με μερικό ανασχηματισμό της Κυβέρνησης, με αλλαγές σε καίρια Υπουργεία για την Οικονομία. Το Υπουργείο Ενέργειας ανέλαβε ο Μιχάλης Διαμιανού, ενώ νέος Υπουργός Εργασίας διορίστηκε ο Μαρίνος Μουσιούττας.