Η απέραντη υπομονή του φωτός

Πυξίδα
Αντιφώνηση της Ελένης Κεφάλα
Βραβείο Ποίησης για το Direct orient, Εκδόσεις Περισπωμένη, 2024
Αντιφώνηση στην απονομή των φετινών Κρατικών Βραβείων λογοτεχνίας
Η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή.
Πολλοί κοιτάζουν μέσα χωρίς να βλέπουν
τίποτα και προσπερνούνε. Όμως μερικοί
κάτι βλέπουν, το μάτι τους αρπάζει κάτι
και μαγεμένοι πηγαίνουνε να μπουν.
Η πόρτα τότε κλείνει. […]
Ψάχνουνε το κλειδί.
Κανείς δεν ξέρει ποιος το έχει. […]
Μα η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή.
…αυτά γράφει ο Γιώργης Παυλόπουλος στο ποίημά του «Τα αντικλείδια». Η ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή. Σε όλες και όλους. Κι αν κανείς μας δεν έχει το κλειδί για να μπει στο «βάθος» της ποίησης, ούτε οι ποιητές, ούτε οι φιλόλογοι, ούτε οι θεσμοί, η ποίηση παραμένει μια πόρτα ανοιχτή.
Η ποίηση χαρτογραφεί τον μέσα και το έξω κόσμο μας. Είναι το χέρι που μας απλώνεται μέσα στον λαβύρινθο της πραγματικότητας. Δεν δίνει απαντήσεις κι ίσως γι’ αυτό να φαίνεται μια πόρτα κλειστή. Θέτει όμως τα σωστά ερωτήματα και υποψιάζομαι πως αυτό είναι πιο σημαντικό. Γιατί η ποίηση δεν υπαγορεύει, αλλά μας προσκαλεί να σκεφτούμε, μας προκαλεί να αμφισβητήσουμε. Η ποίηση μας σπρώχνει να ψάξουμε στο μέσα και το έξω σκοτάδι μας κι αν είμαστε τυχεροί, ίσως βρούμε τον δρόμο που οδηγεί σε έναν κόσμο με λίγο περισσότερο φως. Κι αυτό, μόνο μια ποίηση ελεύθερη μπορεί να το κάνει.
Φως
στον Adam Zagajewski
Ούτε ο θάνατος
ούτε οι σκιές
ούτε η απόγνωση
ούτε ο πόνος
ούτε η βία
ούτε ο χρόνος
αυτός ο αμείλικτος σύντροφος
δεν μπορούν να λιγοστέψουν
την απέραντη υπομονή
του φωτός.
Με το ποίημα αυτό από το Direct Orient, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την κριτική επιτροπή, της οποίας η σύσταση αντανακλά την ανοιχτοσύνη και την οικουμενικότητα της λογοτεχνίας.
«Θεωρώ», γράφει ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «πως ο Ρασίν δεν θα μπορούσε να καταλάβει κάποιον που θα του αρνιόταν τον τίτλο του Γάλλου ποιητή επειδή αντλούσε θέματα από την ελληνική και λατινική παράδοση. Πιστεύω», συνεχίζει, «πως και ο Shakespeare θα είχε μείνει άναυδος αν επιχειρούσαν να τον περιορίσουν σε αγγλικά θέματα και αν του έλεγαν πως, ως Άγγλος, δεν είχε το δικαίωμα να γράψει τον Άμλετ ή τον Μακμπέθ, ένα έργο που βασίζεται σε σκωτσέζικο θέμα».
Η φετινή επιτροπή των κρατικών βραβείων λογοτεχνίας, που αποτελείται από μια συγγραφέα, μια λογοτεχνική μεταφράστρια, δυο φιλόλογους (ειδικούς στη νεοελληνική και αγγλική λογοτεχνία) και έναν ποιητή και κριτικό λογοτεχνίας, αντικατοπτρίζει τόσο την εντοπιότητα όσο και την οικουμενικότητα της λογοτεχνίας της Κύπρου. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η βράβευση με τιμά ιδιαίτερα.
Το βραβείο είναι αφιερωμένο στην Ιωάννα και την Ελένη