Η ΕΕ προετοιμάζεται για το 2026: Από τον πόλεμο στην Ουκρανία μέχρι την Τεχνητή Νοημοσύνη

Καθώς η χρονιά πλησιάζει προς το τέλος, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα 27 κράτη μέλη της φέρνουν στη μνήμη 12 μήνες ταραχώδους γεωπολιτικής και διαμόρφωσης πολιτικής. Από τον πόλεμο στην Ουκρανία μέχρι τις τεταμένες διατλαντικές σχέσεις, μερικές μεγάλες προκλήσεις που βρίσκονται πίσω από δημόσιες συζητήσεις ήρθαν για να μείνουν.
Οι προκλήσεις είναι μεγάλες για το 2026 καθώς ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας δεν δείχνει να μειώνεται σε ένταση, η ΕΕ βρίσκεται σε μια σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες που δεν έχει προηγούμενο, η Ένωση πασχίζει να κρατήσει την οικονομία σε κατάσταση επιβίωσης, ενώ η τεχνολογία συνεχίζει να αναπτύσσεται ραγδαία.
Η προοπτική πολέμου με τη Ρωσία προκάλεσε την ανάγκη για επανεξοπλισμό των ευρωπαϊκών χωρών, αλλάζοντας κατεύθυνση προτεραιοτήτων από την πράσινη μετάβαση προς αυξημένες δαπάνες για την άμυνα.
Η ΕΕ επιδιώκει να συνεχίσει την προσπάθειά της για απλοποίηση των ρυθμιστικών κανόνων της προς όφελος του ανταγωνισμού.
Παρατηρητές και επικριτές φοβούνται ωστόσο πως σημαντικά εγχειρίδια –όπως οι πρωτοποριακοί νόμοι για το κλίμα και η ψηφιακή ρύθμιση– μπορεί να διαταράξουν και άλλο το πλαίσιο εν μέσω πίεσης από κράτη μέλη και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ουκρανία: Η ΕΕ συμφωνεί για τη χρηματοδότησή της ενώ οι ειρηνευτικές συνομιλίες σέρνονται
Ο Ουκρανός Πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε στα μέσα Δεκεμβρίου πως η Ρωσία ετοιμάζεται να ξεκινήσει ένα νέο «έτος πολέμου» εναντίον της χώρας του το 2026, αφότου ο ομόλογός του Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε πως η Μόσχα θα επιτύχει «οπωσδήποτε» τους στόχους της.
Τα στρατεύματα της Μόσχας προχωρούν σταθερά στο ανατολικό μέτωπο τους τελευταίους μήνες, με τον Πούτιν να χαιρετίζει στις 19 Δεκεμβρίου τα εδαφικά κέρδη του ρωσικού στρατού — και να απειλεί με περισσότερα τις εβδομάδες που θα ακολουθούσαν.
Την Πέμπτη, 18 Δεκεμβρίου, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν να δώσουν στην Ουκρανία 90 δισεκ. ευρώ για τα έτη 2026 και 2027 προκειμένου να χρηματοδοτήσει την άμυνά της εναντίον της Ρωσίας. Χωρίς τη νέα χρηματοδότηση, η Ουκρανία κινδύνευε να παρουσιάσει έλλειμμα 45 έως 50 δισεκ. ευρώ την επόμενη χρονιά και να χρειαζόταν να μειώσει τη στρατιωτική παραγωγή της, δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα.
Η ΕΕ έχει παραμεριστεί στις συνομιλίες με τη Ρωσία για τον τερματισμό του πολέμου, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να συντονίζει τις προσπάθειες προκειμένου να φέρει στο τραπέζι το Κίεβο και τη Μόσχα. Τον Νοέμβριο, η Ουάσινγκτον αιφνιδίασε την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους συμμάχους παρουσιάζοντας ένα σχέδιο 28 σημείων για το τέλος του πολέμου που θεωρήθηκε ευρέως ως υποχώρηση στις βασικές απαιτήσεις του Κρεμλίνου, το οποίο έκτοτε έχει αναδιατυπωθεί έπειτα από ουκρανική και ευρωπαϊκή ανάμιξη.
Ωστόσο, η προοπτική απευθείας συνομιλιών ανάμεσα στην Ευρώπη και τη Ρωσία έχει τώρα αρχίσει να διαφαίνεται.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε πως ο Πούτιν «εξέφρασε ετοιμότητα να εμπλακεί σε διάλογο» με τον Γάλλο ομόλογό του Εμανουέλ Μακρόν, σε συνέντευξη που μετέδωσε στις 21 Δεκεμβρίου το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων RIA Novosti.
Η γαλλική προεδρία κατά συνέπεια χαιρέτισε το ότι ο Πούτιν είναι έτοιμος να μιλήσει με τον Μακρόν, αφότου ο Γάλλος πρόεδρος είπε πως η Ευρώπη θα πρέπει να τείνει το χέρι προς τη Ρωσία και πάλι για τον τερματισμό του πολέμου παρά να αφήνει τις ΗΠΑ να παίρνουν μόνες τους το προβάδισμα.
Στις 21 Δεκεμβρίου, το Κρεμλίνο αρνήθηκε, ωστόσο, ότι είναι πιθανές τριμερείς συνομιλίες ανάμεσα στην Ουκρανία, τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς Ουκρανοί και Ευρωπαίοι διπλωμάτες βρίσκονταν στο Μαϊάμι για ξεχωριστές συνομιλίες με τις ΗΠΑ.
Η ΕΕ –και ιδιαίτερα κράτη μέλη στην ανατολική πλευρά της, όπως η Πολωνία– περιμένουν επίσης περαιτέρω δοκιμασίες στην αντοχή της σε υβριδική πίεση, περιλαμβανομένης παραπληροφόρησης, κυβερνοεπιθέσεων και πιθανών ενεργειών δολιοφθοράς.
Δυτικές υπηρεσίες ασφαλείας επιρρίπτουν στη Ρωσία την ευθύνη για σειρά πτήσεων μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων (drones), ενεργειών δολιοφθοράς, κυβερνοεπιθέσεων και διαδικτυακών εκστρατειών παραπληροφόρησης στην Ευρώπη, που έχουν κλιμακωθεί μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022.
Ο επικεφαλής της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών προειδοποίησε στις αρχές Δεκεμβρίου ότι η Ρωσία μπορεί να εντείνει εκστρατείες δολιοφθοράς, κυβερνοεπιθέσεων και παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο την επόμενη χρονιά όταν η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, που είναι ισχυρός υπερασπιστής της Ουκρανίας, θα διεξάγει αρκετές περιφερειακές εκλογικές αναμετρήσεις.
Την επόμενη χρονιά θα διεξαχθούν στη Γερμανία εκλογές σε πέντε κρατίδια, μεταξύ των οποίων στην πρώην Ανατολική Γερμανία, όπου το ακροδεξιό και φιλικό προς τη Μόσχα κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ελπίζει να εξασφαλίσει πάλι περισσότερη υποστήριξη.
Ούτε εμπόριο, ούτε κέρδος
Οι εμπορικές σχέσεις της ΕΕ με σημαντικούς εταίρους μεταβλήθηκαν επίσης φέτος, καθώς οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και η προοπτική εμπορικής συμφωνίας με χώρες στη Νότια Αμερική παραμένουν σημαντικά ‘αγκάθια’.
Η πρόβλεψη για το 2026: Αν οι τρέχουσες προβολές επιβεβαιωθούν, το παγκόσμιο εμπόριο το 2025 θα υπερβεί τα 35 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Πρόκειται για αύξηση περίπου 2,2 τρισεκ. δολαρίων –περίπου 7%– σε σύγκριση με το 2024, ανέφερε στην τελική επικαιροποίησή του για τη χρονιά που τελειώνει.
Όμως η προοπτική για το 2026 είναι πιο συγκρατημένη, ανέφεραν τα Ηνωμένα Έθνη στις αρχές Δεκεμβρίου. Τον Νοέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε επίσης πως η οικονομία της ευρωζώνης θα αναπτυχθεί με χαμηλότερους ρυθμούς από τους αναμενόμενους την επόμενη χρονιά, καθώς οι κίνδυνοι από το διεθνές εμπόριο και τις γεωπολιτικές εντάσεις βαραίνουν στην περιοχή του ενιαίου νομίσματος.
Αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει εξαπολύσει για παράδειγμα κύματα νέων δασμών σε εισαγωγές αγαθών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κυβέρνησή του έχει επιβάλει βασικό δασμό 10% σε όλες τις χώρες από τον Απρίλιο, με πολύ υψηλότερα ποσοστά για ορισμένες οικονομίας.
Στην προσπάθεια να αποτρέψει έναν ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Τραμπ κατέληξαν τον Ιούλιο σε συμφωνία που προβλέπει δασμούς 15% για τις περισσότερες εξαγωγές της ΕΕ, μεταξύ των οποίων αυτοκίνητα, ημιαγωγοί, φαρμακευτικά ή ξυλεία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει 1,2% ανάπτυξη στην ευρωζώνη το 2026, από 1,4% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη. Για το σύνολο των “27”, οι Βρυξέλλες προβλέπουν ανάπτυξη 1,4% το 2026, ελαφρά χαμηλότερη σε σχέση με την προηγούμενη πρόβλεψη, τον Μάιο, για ανάπτυξη 1,5%.
Τα στοιχεία της ΕΕ βασίζονται στην εφαρμογή των δασμών όπως έχει συμφωνηθεί. Η Επιτροπή δήλωσε πως η οικονομία της ευρωζώνης ήταν πιο ανθεκτική φέτος παρά την αναταραχή που προκάλεσαν οι δασμοί του Τραμπ.
Η οικογένεια της ευρωζώνης διευρύνεται: Η ευρωζώνη θα καλωσορίσει ένα νέο μέλος. Την 1η Ιανουαρίου, η Βουλγαρία θα ενταχθεί στον χώρο του ενιαίου νομίσματος, σε ένα ορόσημο για την ολοκλήρωση της ΕΕ, παρά το γεγονός ότι υπάρχει κάποια εναντίωση στο εσωτερικό.
Το αυτοαποκαλούμενο «μοναδικό πατριωτικό κόμμα στη Βουλγαρία» Vazrazhdane έχει οργανώσει διαδηλώσεις κατά της υιοθέτησης του ευρώ, υποστηρίζοντας πως θα υπονομεύσει την εθνική κυριαρχία και θα πλήξει το βιοτικό επίπεδο. Εκπρόσωπος της Επιτροπής επιβεβαίωσε ωστόσο πως οι αποφάσεις που αφορούν την ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη είναι οριστικές και δεν μπορούν να ανατραπούν μέχρι την 1η Ιανουαρίου.
Στα μέσα Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση της Βουλγαρίας υπό τον πρωθυπουργό Ρόσεν Ζελιάσκοφ παραιτήθηκε εν μέσω δημόσιας οργής για τις οικονομικές πολιτικές της και την αποτυχία της, όπως υποστηρίζεται, να αντιμετωπίσει την εκτεταμένη διαφθορά – με αποτέλεσμα η χώρα να εισέλθει σε περίοδο παρατεταμένης πολιτικής αστάθειας μερικές ημέρες προτού αποκτήσει νέο νόμισμα.
Εμπόριο ΕΕ-Κίνας
Οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ της Κίνας και της ΕΕ αυξάνονται εδώ και αρκετά χρόνια.
Το 2023, οι Βρυξέλλες ξεκίνησαν έρευνα εναντίον των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που κατασκευάζονται στην Κίνα, κατηγορώντας το Πεκίνο ότι βοηθάει τη βιομηχανία με υπέρμετρες κρατικές επιδοτήσεις. Το Πεκίνο απάντησε στη συνέχεια με δική του έρευνα και δασμούς στις εισαγωγές από την ΕΕ, περιλαμβανομένων οινοπνευματωδών ποτών, χοιρινού και γαλακτοκομικών προϊόντων.
Η εμπορική σύγκρουση εντάθηκε τη Δευτέρα, 22 Δεκεμβρίου, καθώς η Κίνα επέβαλε προσωρινούς εισαγωγικούς δασμούς από 21,9% έως 42,7% σε ορισμένα ευρωπαϊκά γαλακτοκομικά προϊόντα, σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Εμπορίου της Κίνας.
Η Κίνα κατηγορεί την ΕΕ ότι επιδοτεί σημαντικά τα γαλακτοκομικά προϊόντα της. Οι εισαγωγές από την Ευρώπη έβλαψαν σημαντικά τους Κινέζους παραγωγούς, ανέφερε το υπουργείο. Η έρευνα για τα γαλακτοκομικά προϊόντα θα συνεχιστεί μέχρι να ληφθεί τελική απόφαση, ανέφερε.
Αυστηρά μέτρα για τα μικρά δέματα: από την πλευρά της η ΕΕ επιδιώκει επίσης να αντιμετωπίσει μια πλημμυρίδα μικρών δεμάτων λιανικής από την Κίνα που παραγγέλλονται μέσω πλατφορμών όπως οι Shein και Temu. Πέρυσι, 4,6 δισεκ. μικρά δέματα λιανικής εισήλθαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση –περισσότερα από 145 το δευτερόλεπτο– με το 91% να προέρχεται από την Κίνα και οι αριθμοί τους αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται.
Ευρωπαίοι έμποροι λιανικής υποστηρίζουν πως αντιμετωπίζουν αθέμιτο ανταγωνισμό από υπερπόντιες πλατφόρμες, όπως οι AliExpress, Shein και Temu, οι οποίες όπως υποστηρίζουν δεν συμμορφώνονται με τους αυστηρούς κανόνες της ΕΕ για τα προϊόντα.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, οι Υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ συμφώνησαν να επιβάλουν δασμό τριών ευρώ σε εισαγωγές χαμηλής αξίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο φόρος θα εισαχθεί σε προσωρινή βάση από την 1η Ιουλίου της επόμενης χρονιάς και θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι η ΕΕ να μπορέσει να βρει μια μόνιμη λύση στη φορολόγηση τέτοιων εισαγωγών.
Τον Μάιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε επίσης ένα τέλος δύο ευρώ για τη διεκπεραίωση μικρών δεμάτων. Οι χώρες μέλη δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει για το πραγματικό ποσό αυτής της χρέωσης αλλά ελπίζουν ότι θα καταστεί δυνατό να εφαρμοστεί από τα τέλη του 2026.
ΕΕ-Mercosur, 25 χρόνια και περισσότερο
Την εβδομάδα 15-22 Δεκεμβρίου, η ΕΕ δήλωσε πως η υπογραφή εμπορικής συμφωνίας μεταξύ της ΕΕ και τεσσάρων χωρών της Mercosur –Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη και Παραγουάη– θα μετατεθεί για τον Ιανουάριο μετά τις διαδηλώσεις των αγροτών εναντίον της συμφωνίας στη διάρκεια της συνόδου κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
Την ίδια στιγμή, η έντονη αντίδραση της Γαλλίας και εμπόδια που προέβαλαν η Ιταλία και άλλα κράτη μέλη οδήγησαν σε βάλτωμα της συμφωνίας.
Εφόσον υπογραφεί, η συμφωνία ΕΕ-Mercosur θα δημιουργήσει τη μεγαλύτερη περιοχή ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο και θα βοηθήσει την 27μελή Ένωση να εξαγάγει περισσότερα αυτοκίνητα, μηχανικό εξοπλισμό, κρασιά και άλλα οινοπνευματώδη στη Λατινική Αμερική σε μια περίοδο παγκόσμιων εμπορικών εντάσεων.
Εκτίναξη της Τεχνητής Νοημοσύνης και μάχη μεγάλων εταιριών τεχνολογίας
Με δεδομένη την προσπάθεια της ΕΕ να περιορίσει τη γραφειοκρατία στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, ένα ερώτημα-κλειδί για την επόμενη χρονιά είναι αν οι προσπάθειες της ΕΕ για απορρύθμιση θα βοηθήσουν την Ένωση να συμβαδίσει με τις τεχνολογικές υπερδυνάμεις — ιδιαίτερα για ανερχόμενες τεχνολογίες όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence — ΑΙ).
Έπειτα από τρία χρόνια ιλιγγιώδους ανάπτυξης και υψηλών αποτιμήσεων, η βιομηχανία της ΤΝ εισέρχεται στο 2026 με ένα μέρος της ευφορίας να δίνει τη θέση του σε σκληρά ερωτήματα. Χρήματα εισρέουν στην ΤΝ, με τις δαπάνες να αναμένεται να ξεπεράσουν τα δύο τρισεκατομμύριο δολάρια (1,7 τρισεκ. ευρώ) παγκοσμίως το 2026, σύμφωνα με την εταιρία συμβούλων Gartner.
Η ΕΕ έσπευσε να περάσει τον σαρωτικό ευρωπαϊκό νόμο για την ΤΝ που τέθηκε σε ισχύ πέρυσι, όμως δεκάδες εταιρίες από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης, περιλαμβανομένης της Airbus και της Mercedes-Benz, ζήτησαν μια παύση για πτυχές που όπως είπαν κινδυνεύουν να πνίξουν την καινοτομία.
Στο μεταξύ, η σύγκρουση της ΕΕ με τεχνολογικούς κολοσσούς μαίνεται επίσης, καθώς οι Βρυξέλλες επανεξετάζουν τα πρωτοπόρα ψηφιακά εγχειρίδιά τους. Οι τεχνολογικοί κανόνες-ορόσημο της ΕΕ έχουν αντιμετωπίσει ισχυρή αντίσταση από την κυβέρνηση των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ — αλλά και από επιχειρήσεις και άλλες κυβερνήσεις. Οι Βρυξέλλες αρνούνται να υποκύψουν σε εξωτερική πίεση, αλλά έχουν δεσμευθεί να κάνουν ευκολότερη τη ζωή των επιχειρήσεων στην 27μελή Ένωση και έχουν παρουσιάσει προτάσεις για αλλαγή των κανόνων τους σχετικά με την προστασία δεδομένων και καθυστέρηση τμημάτων της νομοθεσίας για την ΤΝ.
Μετά τους πανηγυρισμούς για το ότι οι νόμοι της ΕΕ μπορεί να επηρεάζουν νομοθεσίες σε όλο τον κόσμο, οι υπερασπιστές δικαιωμάτων φοβούνται όλο και περισσότερο ότι η ΕΕ αποσύρεται από τον ρόλο της ως επιτηρητής των Big Tech.