Ημικρανία: Η «σιωπηλή» ασθένεια που κλέβει τη ζωή μας

Η ημικρανία είναι κάτι παραπάνω από ένας απλός πονοκέφαλος. Είναι μια σύνθετη νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, φέρνοντας μαζί της μια οδυνηρή και συχνά εξουθενωτική εμπειρία. Οι κρίσεις της χαρακτηρίζονται συνήθως από έντονο, παλλόμενο πόνο, συχνά στη μία πλευρά του κεφαλιού, συνοδευόμενο από συμπτώματα όπως ναυτία, εμετό, και ευαισθησία στο φως και τους ήχους.
Αυτή η κατάσταση μπορεί να διαρκέσει από ώρες ως και ημέρες, αναγκάζοντας τους πάσχοντες να αποσυρθούν από τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Η κατανόηση των συμπτωμάτων, των εκλυτικών παραγόντων και των διαθέσιμων θεραπειών είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όσων ζουν με αυτή τη σιωπηλή, αλλά τόσο ισχυρή θύελλα. Συχνά υποτιμημένη και παρεξηγημένη, η ημικρανία δεν είναι ένας περαστικός πονοκέφαλος, αλλά θεωρείται η τρίτη συχνότερη νευρολογική αιτία αναπηρίας παγκοσμίως. Μόλις το 10% των ασθενών λαμβάνει σωστή προληπτική αγωγή, με συνέπεια την κατάχρηση παυσίπονων.
Ο Δρ. Κώστας Μιχαηλίδης, γνωστός Νευρολόγος, μας εξηγεί γιατί η διάγνωση και οι σύγχρονες θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της ασθένειας, που περιλαμβάνει καινοτόμες λύσεις όπως τα μονοκλωνικά αντισώματα και τα gepants, μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση και να επαναφέρουν τους ασθενείς σε μια απόλυτα φυσιολογική ζωή.
-Δρα Μιχαηλίδη, για να ξεκινήσουμε με τα βασικά, πολλοί θεωρούν την ημικρανία έναν έντονο πονοκέφαλο. Ποια είναι η πραγματική ιατρική ταυτότητα αυτής της διαταραχής;
–Η ημικρανία δεν είναι αποκλειστικά και μόνο ένας πονοκέφαλος. Είναι μια νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις έντονου πονοκεφάλου. Είναι μια σύνθετη κατάσταση που επηρεάζει βαθιά τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. Οι κρίσεις είναι εξαιρετικά εξουθενωτικές, καθώς συχνά συνοδεύονται από ευαισθησία στο φως (φωτοφοβία) και στους ήχους (ηχοφοβία), ευαισθησία στις μυρωδιές, ναυτία και εμετό, περιορίζοντας σημαντικά την καθημερινότητα του ασθενή.
-Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του πόνου και τα συμπτώματα;
–Το κύριο χαρακτηριστικό είναι ο έντονος, παλμικός πόνος. Αν και συχνά πιστεύεται ότι περιορίζεται στη μία πλευρά του κεφαλιού, ο πόνος μπορεί να είναι διάχυτος ή να εμφανιστεί οπουδήποτε στο κεφάλι, τον αυχένα ή το πρόσωπο.
Τα βασικά συμπτώματα, που έχω αναφέρει, μπορεί να διαρκέσουν από λίγες ώρες μέχρι 2 – 3 ημέρες ή και περισσότερο. Επίσης, περίπου στο 40% των ασθενών εμφανίζεται και η αύρα – νευρολογικά συμπτώματα όπως λάμψεις φωτός, θολή όραση ή μούδιασμα στα άκρα, τα οποία προηγούνται της κρίσης.
-Πόσο συχνά συναντάται η ημικρανία; Είναι τόσο διαδεδομένη όσο λέγεται;
-Είναι αρκετά διαδεδομένη. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα υπολογίζουμε ότι περίπου 600.000 άνθρωποι ή το 8,1% του πληθυσμού πάσχουν από ημικρανία, το 1% ζει με χρόνια μορφή. Παγκοσμίως, μιλάμε για την τρίτη συχνότερη νευρολογική αιτία αναπηρίας. Το ανησυχητικό είναι ότι σχεδόν οι μισοί ασθενείς δεν έχουν ποτέ λάβει επίσημη διάγνωση και μόλις το 10% λαμβάνει την κατάλληλη προληπτική θεραπεία, ενώ θα έπρεπε να είναι τριπλάσιο το ποσοστό αυτό.
-Παρόλο που οι κρίσεις ημικρανίας είναι συχνά απρόσμενες, μελέτες καταδεικνύουν ότι πυροδοτούνται από ορισμένους παράγοντες. Ποιοι είναι συνηθέστεροι;
–Στις γυναίκες οι διακυμάνσεις των οιστρογόνων, πριν ή κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσης, της εγκυμοσύνης και της εμμηνόπαυσης, φαίνεται να αποτελούν αιτία κεφαλαλγίας. Ένας άλλος παράγοντας είναι το αλκοόλ, ειδικά το κρασί και η υπερβολική ποσότητα καφεΐνης, το άγχος στην εργασία ή στο σπίτι και γενικότερα καταστάσεις που «πιέζουν» συναισθηματικά ενδέχεται να προκαλέσουν κρίσεις ημικρανίας.
Τα έντονα φώτα ή τα φώτα που αναβοσβήνουν, οι δυνατοί ήχοι και οι έντονες μυρωδιές όπως το διαλυτικό μπογιάς ή το παθητικό κάπνισμα μπορούν να προκαλέσουν ημικρανίες καθώς και η έλλειψη ύπνου ή ο πολύς ύπνος μπορεί να πυροδοτήσει ημικρανίες σε μερικούς ανθρώπους.
-Πώς η ημικρανία μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητα του ασθενούς;
–Η ημικρανία μπορεί να ακινητοποιήσει τον ασθενή. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, οι ασθενείς δυσκολεύονται να εργαστούν ή να συμμετάσχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες, και συχνά χρειάζονται ξεκούραση σε σκοτεινό και ήσυχο δωμάτιο. Δυστυχώς, η αγωνία για την επόμενη κρίση επηρεάζει ακόμη και τις ημέρες χωρίς πόνο, μειώνοντας δραστικά την ποιότητα ζωής. Το περιβάλλον, οικογένεια και εργασία, συχνά δεν κατανοεί τη σοβαρότητα θεωρώντας την ημικρανία υπερβολή.
-Ποιες είναι οι πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις και μελέτες για την ημικρανία;
–Το πιο συναρπαστικό νέο είναι ότι μπαίνουμε σε εποχή εξατομικευμένης θεραπείας. Οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι οι gepants μπορούν να χρησιμοποιηθούν όχι μόνο για πρόληψη αλλά και για τις οξείες κρίσεις – κάτι που αλλάζει ριζικά την καθημερινότητα πολλών ασθενών. Επιπλέον, οι εξελίξεις στον τομέα του CGRP μας επιτρέπουν να στοχεύουμε συγκεκριμένα νευρωνικά μονοπάτια, με θεραπείες που δεν έχουν τις παλιές παρενέργειες. Περιμένουμε πολύ σύντομα νέες μορφές χορήγησης και ακόμη γρηγορότερη δράση.
-Πώς αντιμετωπίζονται τα περιστατικά;
–Η αντιμετώπιση κινείται σε δύο παράλληλους άξονες:
Θεραπεία των Κρίσεων (Οξεία Φάση): Στόχος είναι η γρήγορη ανακούφιση του πόνου. Χρησιμοποιούνται κυρίως οι τριπτάνες, και αναλγητικά και αντιεμετικά συμπληρωματικά.
Προληπτική θεραπεία: Σκοπός είναι η μείωση της συχνότητας, της έντασης και της διάρκειας των κρίσεων.
-Στην προληπτική θεραπεία, ποιες είναι οι σύγχρονες καινοτόμες επιλογές;
–Εκτός από τα παραδοσιακά φάρμακα (όπως αντιυπερτασικά, αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά), διαθέτουμε:
∙ Μονοκλωνικά αντισώματα κατά του CGRP (mAbs): Πρόκειται για ενέσιμα σκευάσματα που χορηγούνται μηνιαία ή τριμηνιαία. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά και καλά ανεκτά.
∙ Gepants: Νεότερα από του στόματος φάρμακα που μπλοκάρουν τον υποδοχέα του CGRP. Χρησιμοποιούνται για πρόληψη και σύντομα θα εγκριθούν και για την οξεία φάση. Τα πλεονεκτήματά τους περιλαμβάνουν τη γρήγορη δράση , την καλή ανοχή και το γεγονός ότι δεν προκαλούν αγγειοσύσπαση, καθιστώντας τα ασφαλή για καρδιοπαθείς.
Σε σοβαρές και ανθεκτικές περιπτώσεις, τα gepants και τα μονοκλωνικά αντισώματα θεωρούνται πρώτης γραμμής.