Ν. Χριστοδουλίδης και έμπρακτος κοινωνικός φιλελευθερισμός

Του
Μιχάλη Μιχαήλ
«Είμαστε μια κεντροδεξιά κυβέρνηση, που λειτουργούμε και λαμβάνουμε αποφάσεις έχοντας ως ξεκάθαρο ιδεολογικο-πολιτικό πλαίσιο τον κοινωνικό φιλελευθερισμό», δήλωσε την περασμένη Κυριακή ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, διατυπώνοντας με σαφήνεια το στίγμα της διακυβέρνησής του.
Πρόκειται για ένα στίγμα που τα τελευταία χρόνια υιοθετούν αρκετές κυβερνήσεις στην Ευρώπη, αυτοχαρακτηριζόμενες ως κεντρώες, φιλελεύθερες ή κοινωνικά φιλελεύθερες. Οι όροι αυτοί παρουσιάζονται ως σύγχρονοι, ισορροπημένοι και «ρεαλιστικοί». Στην καθημερινότητα, όμως, για ολοένα και περισσότερους πολίτες, αυτές οι πολιτικές δεν μεταφράζονται σε ασφάλεια και προοπτική, αλλά σε ανασφάλεια, πίεση και απόγνωση.
Η σημερινή κεντρώα και φιλελεύθερη πολιτική υπόσχεται ανάπτυξη μέσα από την αγορά, επενδύσεις και οικονομική σταθερότητα. Στην πράξη, όμως, αυτή η ανάπτυξη δεν μοιράζεται δίκαια. Ο πλούτος συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στα χέρια λίγων, ενώ η μεσαία τάξη συρρικνώνεται και τα χαμηλότερα εισοδήματα δυσκολεύονται να καλύψουν βασικές ανάγκες, όπως η στέγη, η ενέργεια, η υγεία και η εκπαίδευση. Αυτή η πραγματικότητα είναι πλέον ορατή και στην Κύπρο του σήμερα.
Οι κυβερνήσεις μιλούν συχνά για κοινωνική ευαισθησία και ίσες ευκαιρίες, όμως στην πράξη αφήνουν την αγορά να καθορίζει σχεδόν τα πάντα. Το κόστος ζωής αυξάνεται, οι μισθοί παραμένουν στάσιμοι και η εργασία γίνεται ολοένα και πιο επισφαλής. Για τον μέσο πολίτη, η εικόνα είναι απλή και σκληρή: δουλεύει περισσότερο, αγχώνεται περισσότερο και ζει με λιγότερη ασφάλεια.
Ο λεγόμενος κοινωνικός φιλελευθερισμός παρουσιάζεται ως το ανθρώπινο πρόσωπο αυτών των πολιτικών. Συχνά, όμως, λειτουργεί περισσότερο ως άλλοθι παρά ως ουσιαστική λύση. Το κράτος περιορίζεται στο ρόλο του διαχειριστή, χωρίς να παρεμβαίνει αποφασιστικά για να μειώσει τις ανισότητες ή να αναδιανείμει τον πλούτο με δίκαιο τρόπο. Έτσι, η κοινωνική πολιτική εξαντλείται σε προσωρινά επιδόματα ανάγκης, αντί για μόνιμες και δομικές αλλαγές.
Η πορεία αυτή δεν έχει μόνο οικονομικές, αλλά και πολιτικές συνέπειες. Όταν οι πολίτες νιώθουν ότι οι κυβερνήσεις υπηρετούν κυρίως όσους ήδη κατέχουν τον πλούτο και την εξουσία, χάνεται η εμπιστοσύνη στη δημοκρατία. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλές χώρες αυξάνονται η αποχή, η οργή και η στροφή προς ακραίες πολιτικές επιλογές.
Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι οι ταμπέλες, αλλά η ουσία των πολιτικών. Όσο η ανάπτυξη σχεδιάζεται με βασικό στόχο τη συσσώρευση πλούτου στους λίγους και όχι τη βελτίωση της ζωής των πολλών, η κοινωνική δυσαρέσκεια θα μεγαλώνει. Αν αυτή η πορεία δεν ανατραπεί, η αμφισβήτηση δεν θα περιοριστεί στα λόγια. Θα αφορά συνολικά το πολιτικό σύστημα. Και αυτό είναι το πραγματικό διακύβευμα.
Σε αυτή τη συγκυρία, η πολιτική ευθύνη είναι ξεκάθαρη. Όχι άλλες διακηρύξεις ισορροπίας χωρίς αποτέλεσμα. Η κοινωνία χρειάζεται πολιτικές που να διορθώνουν τις ανισότητες στην πράξη και να αποκαθιστούν το αίσθημα δικαιοσύνης και αξιοπρέπειας για τους πολλούς.